Έκθεση΄Γ Λυκείου- Οικονομική-Αξιακή κρίση

Έκθεση ΄Γ Λυκείου

Κείμενο:

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΟ Ή ΚΑΙ ΑΞΙΑΚΗ Η ΚΡΙΣΗ ΠΟΥ ΒΙΩΝΟΥΜΕ;

Πολύς λόγος γίνεται τους τελευταίους μήνες για την οικονομική κρίση, από την οποία διέρχεται η Ελλάδα. Ο ανυποψίαστος, βέβαια, αν όχι αθώος πολίτης δε δείχνει να αντιλαμβάνεται πως η κρίση που μαστίζει τη χώρα μας δεν είναι μόνο οικονομική. Πρωτίστως, θα λέγαμε πως είναι κρίση αξιών κι αυτό γιατί ο σύγχρονος Έλληνας έχει ανάγει την οικονομική του άνεση σε απόλυτη αξία.

Με άλλα λόγια, αν και η οικονομική δυσπραγία της περιόδου που διάγουμε είναι αναμφισβήτητα βαριά, φαίνεται στα μάτια του Νεοέλληνα πραγματικά αβάσταχτη, διότι πλήττει απευθείας το κέντρο του αξιακού του συστήματος, το χρήμα. Η μανιώδης θήρευση του χρήματος, καθώς και η φρενήρης αναζήτηση της ευτυχίας μέσα στα υλικά αγαθά, που απετέλεσε αυτοσκοπό των Ελλήνων τις τελευταίες δεκαετίες, μας έχει οδηγήσει σε έναν πρωτόγνωρο, σύμφωνα τουλάχιστον με τις διηγήσεις των μεγαλυτέρων, υλικό ευδαιμονισμό. Τίποτε πλέον δεν αποτελεί ιδανικό αν δεν ντύνεται με τον χρυσοποίκιλτο μανδύα του χρήματος. Την ώρα που η γνώση μοιάζει άχρηστη, αν δεν μπορεί κανείς να την εξαργυρώσει έστω σε ελάχιστα λεπτά του Ευρώ, η ημιμάθεια εξαγνίζεται, όταν με αυτήν μπορεί κάποιος να «τα οικονομήσει». Με τον ίδιο τρόπο η φιλοσοφία ζωής είναι ανεπίτρεπτη σε όποιον δεν είναι σε θέση να βιοπορίζεται, ενώ η μουσική παιδεία γίνεται αντικείμενο χλευασμού και ειρωνείας, εάν δεν σφυρηλατηθεί στις κριτικές επιτροπές των ριάλιτι τηλεπαιχνιδιών ή ακόμη εάν δεν μετατραπεί στην αντίστοιχη αναγνωρισιμότητα με οποιοδήποτε τίμημα. Γίνεται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό πως με την αναγωγή του χρήματος σε μέτρο των πάντων έχουμε απωλέσει κάθε ποιότητα από τη ζωή μας. Κι αν όλα αυτά μοιάζουν απόμακρα κι έξω από την καθημερινότητά μας, θα ήταν χρήσιμο να αναλογιστεί κανείς την αλλαγή του ελληνικού αξιακού συστήματος στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων και των κοινωνικών συσχετισμών. Θα διαπίστωνε τότε πως ο σύγχρονος Έλληνας έχει επιμελώς απεμπολήσει κάθε ίχνος σεβασμού προς τον συνάνθρωπο και συμπολίτη του, κάθε ψήγμα αλληλεγγύης, αλτρουισμού και ανθρωπιάς, δίνοντας τη θέση τους σε μια αδιάλειπτη αναζήτηση του χρήματος, που συνοδεύεται βέβαια από μια έντονη καχυποψία προς κάθε κατεύθυνση. Κατά κάποιον τρόπο έχει χαθεί η  πίστη μας και όχι μόνο με την θρησκευτική έννοια, αλλά περισσότερο με την αρχαιοελληνική. Έχει εξαφανισθεί δηλαδή κάθε έννοια εμπιστοσύνης προς οτιδήποτε άυλο, με συνέπεια την απαξίωση θεσμών που για χρόνια αποτελούσαν συνεκτικό κρίκο της ελληνική κοινωνίας. Στη συνείδηση του μέσου Έλληνα όλοι οι πολιτικοί είναι πλέον προδότες, ενώ οι θρησκευτικοί ταγοί εκμεταλλευτές του ποιμνίου τους, η πραγματική αγάπη έχει χαθεί, αλλά και η εμπιστοσύνη στο λόγο της τιμής έχει εκλείψει.

Η αντίληψη λοιπόν των Νεοελλήνων περιορίζεται σε μια γενίκευση, η οποία παρά τη ρεαλιστική της βάση λειτουργεί ως παρωπίδα στη σκέψη τους, στερώντας τους την πίστη αλλά και την ελπίδα σε οτιδήποτε. Στην κλίμακα της ιδιότυπης ηθικής μας, λοιπόν,

πρώτα τοποθετείται οτιδήποτε μετρήσιμο και έπειτα κάθε άυλη αξία. Το πιο ανησυχητικό βέβαια είναι πως η κρίση των αξιών δεν αφορά μόνο στους αλλοτριωμένους μεσήλικες, αλλά και στους θεωρητικά τουλάχιστον ιδεαλιστές νέους ανθρώπους, ακόμη και στα άλλοτε αγνά και ονειροπόλα παιδιά. Από μικρή ήδη ηλικία οι μαθητές συνηθίζουν στη νοοτροπία της βαθμοθηρίας. Έχουν έτσι ως μέτρο για την επιτυχία ή την αποτυχία κάθε μαθήματος τον βαθμό που αυτό θα τους αποφέρει στις εξετάσεις, χωρίς να δίνουν καμιά σημασία σε αρχές και παραδείγματα προς μίμηση, που, ενώ θα έπρεπε να μεταλαμπαδεύονται μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας, είναι για τους περισσότερους καθηγητές «εκτός ύλης Η γνώση δηλαδή λειτουργεί στις περισσότερες των περιπτώσεων ως διαβατήριο για την επαγγελματική αποκατάσταση, παρά ως αυτοσκοπός. Συμπεραίνουμε, έτσι, ότι τελικά η ιδιοτέλεια και η υστεροβουλία διδάσκεται στα παιδιά και στους νέους, έστω και έμμεσα. Ασφαλώς, μια νεολαία με τόσο ισχνή υποδομή είναι πιο ευάλωτη στην ηθική αποδόμηση και στην αξιακή κρίση.. Η περίοδος την οποία διέρχεται η Ελλάδα είναι αναμφισβήτητα μια έντονα πιεσμένη εποχή από οικονομικής απόψεως, που θα έχει ως φυσικό επακόλουθο τον περιορισμό της υλικής μας άνεσης. Ο πεπαιδευμένος όμως άνθρωπος έχει την δυνατότητα, αντί να τρέχει πανικόβλητος, να εκμεταλλευθεί την παρούσα συγκυρία, για να θυμηθεί τις αρχές και τις αξίες που έχει παραγκωνίσει όλα αυτά τα χρόνια.

Γι’ αυτό και η πρώτη επιταγή της νέας κατάστασης είναι να δοθεί προσοχή στην παιδεία των νέων ανθρώπων. Οι νέοι άλλωστε είναι αυτοί που θα μας οδηγήσουν έξω από την ηθική, κοινωνική και οικονομική κρίση. Θα ήταν τέλος εξίσου, αν όχι περισσότερο, σημαντικό όλοι, νέοι ή μεγαλύτεροι, να αντιληφθούμε το εξής ˙ κάποιες αξίες έχουν την τιμή τους και παρόλη τη λυσσαλέα προσπάθεια να πεισθούμε για το αντίθετο, είναι δυστυχής όποιος προσπαθεί να την εντοπίσει γραμμένη σε καρτελάκι με το σύμβολο του ευρώ να την συνοδεύει.

Έκθεση: Σε ένα δοκίμιο 600 λέξεων να αναφερθείτε στους λόγους για τους οποίους οι ηθικές αξίες σήμερα διέρχονται κρίση και στους τρόπους υπέρβασης αυτής.

(μονάδες 40)

Σχεδιάγραμμα

ΑΙΤΙΑ ΚΡΙΣΗΣ ΗΘΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ

- η κρίση των θεσμών (οικογένεια, σχολείο) και η απουσία υγιών προτύπων οδηγούν σε έλλειψη ουσιαστικής αγωγής και απουσία αυτοελέγχου. Τα προβαλλόμενα πρότυπα και οι εφήμερες αξίες που εκπροσωπούν (χρήμα, δημοσιότητα) εξαχρειώνουν τους νέους.

- ο καταναλωτισμός οδηγεί στον αμοραλισμό και την αδιαφορία. Το χρήμα ανάγεται σε υπέρτατη αξία, ο άνθρωπος χάνει την αίσθηση του μέτρου.

- η κρίση του θεσμού της δημοκρατίας με τη διαφθορά των πολιτικών, την κυριαρχία της αναξιοκρατίας και την καταπάτηση των νόμων επιτείνουν το πρόβλημα.

- η οικονομική δυσπραγία και τα έντονα προβλήματα επιβίωσης οδηγούν το σύγχρονο άνθρωπο στην περιχαράκωση στον ατομισμό του και στην απάθεια μπροστά στην οδύνη του άλλου, ενώ οι έντονες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες απειλούν την υγεία των διαπροσωπικών σχέσεων και την κοινωνική ομαλότητα.

- τα πολυάνθρωπα σύνολα των μεγαλουπόλεων «βυθίζουν το άτομο σε μια ανωνυμία», μειώνοντας τον κοινωνικό έλεγχο και αμβλύνοντας το αίσθημα ευθύνης προς το σύνολο.

- η παγκοσμιοποίηση σε συνδυασμό με τον άκριτο μιμητισμό διαβρώνουν τις παραδοσιακές αξίες κάθε χώρας.

ΤΡΟΠΟΙ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

- η ηθικοπνευματική ολοκλήρωση της προσωπικότητας θα παρεμποδίσει την υποταγή στα ένστικτα, θα ενισχύσει τον έλεγχο της συνείδησης και θα αποτρέψει τις αξιόμεμπτες πράξεις.

- χρειάζεται ο άνθρωπος να πλησιάσει τον εαυτό του και τον συνάνθρωπό του και οι ηθικοπνευματικές αξίες να αποκτήσουν το προβάδισμα έναντι των υλικών. Πρέπει να δώσουμε έμφαση στο «είναι» και όχι στο «έχειν» και το «φαίνεσθαι». Να δείξουμε ενδιαφέρον στα προβλήματα του συνανθρώπου και να προσπαθήσουμε για τη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων. Επιβάλλεται να γίνει κατανοητό ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως μέσο για κάποιον σκοπό, αλλά ο ίδιος να αποτελεί τον τελικό σκοπό.

- προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να λειτουργήσουν και οι φορείς κοινωνικοποίησης και να γαλουχήσουν τους νέους με αρχές που θα τους επιτρέψουν να λειτουργήσουν ως πραγματικοί άνθρωποι.

- η απόκτηση κοινωνικής συνείδησης είναι αναγκαία, ώστε να πάψει ο ατομικισμός να τροφοδοτεί τρόπους συμπεριφοράς που αντίκεινται στο συλλογικό συμφέρον.

- οφείλουμε να είμαστε ενεργοί πολίτες, με προβληματισμούς για τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα, να μην είμαστε απαθείς και αμέτοχοι σε ό,τι διαδραματίζεται σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

- τέλος, η ανθρωποκεντρική στροφή του πολιτισμού με πρώτιστο μέλημα την αντιμετώπιση της φτώχειας και τη διαφύλαξη των ανθρώπινων δικαιωμάτων, θα επιτρέψει την ανάνηψη και την υποταγή των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δραστηριοτήτων σ’ έναν υπέρτατο σκοπό, την ηθική ανάκαμψη.

 

 

Γαρεφαλάκη Έφη 
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση 
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα) 
Τηλ. +30 694.956.3452