Ομοιόπτωτοι Προσδιορισμοί- Επιθετικός, Κατηγορηματικός

Επιθετικός προσδιορισμός

 ονομάζεται ο ομοιόπτωτος προσδιορισμός, που συνήθως είναι επίθετο, ο οποίος δίνει μια μόνιμη ιδιότητα στο ουσιαστικό που προσδιορίζει.

Πχ.  Τὴν δὲ ἑλληνικὴν δύναμιν ἤθοιζεν.

Κατηγορηματικός προσδιορισμός

 ονομάζεται ο ομοιόπτωτος προσδιορισμός, που συνήθως είναι άναρθρο επίθετο, ή αντωνυμία ή μετοχή, ο οποίος δίνει μια παροδική ιδιότητα στο έναρθρο ουσιαστικό που προσδιορίζει.

·        Κατέλαβον τὴν πόλιν ἐρήμην.

(= Κατέλαβαν την πόλη που ήταν έρημη.)

·        Ἀλέξανδρος προὐχώρει συντεταγμένῳ τῷ στρατῷ.

(= Ο Αλέξανδρος προχωρούσε με συντεταγμένο το στράτευμα.)

Στα παραπάνω παράδειγματα οι λέξεις ἐρήμην, συντεταγμένῳ

είναι άναρθρα επίθετο - μετοχή που τοποθετούνται κοντά σε ουσιαστικά (τὴν πόλιν, τῷ στρατῷ) .

 
Ποιες λέξεις χρησιμοποιούνται ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί;

Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός χρησιμοποιούνται οι λέξεις:

πᾶς, ἅπας, σύμπας, ὅλος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος, αὐτός, μόνος, ἕκαστος

όταν είναι άναρθρες.

Ο επιθετικός προσδιορισμός είναι έναρθρος, ενώ ο κατηγορηματικός προσδιορισμός είναι άναρθρος:

Ὁ ὁπλίτης φέρει τὸ ὀξύτατον ξίφος.  

επιθετικός προσδιορισμός > έναρθρος

·        Ο ὁπλίτης φέρει τὸ ξίφος ὀξύτατον.

 κατηγορηματικός προσδιορισμός > άναρθρος

β) Αν  ο προσδιορισμός και το ουσιαστικό είναι έναρθρα, τότε ο προσδιορισμός είναι επιθετικός.

·        Ὁ ὁπλίτης φέρει τὸ ὀξύτατον τὸ ξίφος. > επιθετικός προσδιορισμός

γ) Αν και ο προσδιορισμός και το ουσιαστικό είναι άναρθρα, τότε ο προσδιορισμός είναι επιθετικός.

·        Ὁ ὁπλίτης φέρει ὀξύτατον ξίφος

δ) Αν ο προσδιορισμός είναι άναρθρος και το ουσιαστικό έναρθρο, τότε ο προσδιορισμός είναι κατηγορηματικός.

·        Ο ὁπλίτης φέρει ὀξύτατον τὸ ξίφος.

ΑΣΚΗΣΗ

1    Να βρεθούν οι επιθετικοί και κατηγορηματικοί προσδιορισμοί.

Ἀνὴρ γένει Μάρδος παῖδας εἶχεν ἑπτά._____________

 Πᾶν πλῆθος καὶ πᾶς πλοῦτος τῇ ἀρετῇ ὑπείκει______________

Ἐνετύχομεν τοῖς ἡμετέροις στρατηγοῖς.________________

Αὐτὸς Μένων ἐβούλετο ἰέναι.___________________

Μόνοι πάντων ἀνθρώπων ταύτην ᾤκησαν.____________________

Ἡ Ἀρετὴ ἁπλὴν τὴν ἐσθῆτα ἔφερεν._________________

Κατέλαβον τὴν πόλιν ἔρημον._____________________

 

Γαρεφαλάκη Έφη 
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση 
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα) 
Τηλ. +30 694.956.3452