Κείμενο: Επιστολή προς Νεοέλληνα Ζωγράφο[1]
Η οµορφιά! Τι είναι η οµορφιά; Πού βρίσκεται; Πώς φτάνει σε µας; Και γιατί είναι η «οµορφιά»; Τι την κάνει να είναι «οµορφιά»; Και είναι για όλο τον κόσµο; Για όλους τους ανθρώπους; Ή µόνο για λίγους; Τους εκλεκτούς; Και ποιοι είναι αυτοί; Πώς γίνονται; Κι αν είναι αυτοί οι εκλεκτοί, τότε αυτοί που τους χαρίζουν την οµορφιά ποιοι είναι; Οι εκλεκτοί των εκλεκτών; Και πώς γίνονται; Ποιος τους διαλέγει;
Άραγε υπάρχει τίποτε άλλο πιο σπάνιο, πιο πολύτιµο και πιο µοναδικό στη ζωή από την Οµορφιά; Η Λογική, τα Ένστικτα, η Μεταφυσική, η Θρησκεία, οι Φανατισµοί, ο Έρωτας, η Εξουσία, η Δύναµη, η Δόξα; Όλα αυτά από κάπου αρχίζουν και κάπου τελειώνουν. Όλα είναι γήινα, πεπερασµένα, κοινά σε όλους! Μονάχα η Οµορφιά είναι ανεξήγητη, άπιαστη, άναρχη και ατελείωτη. Αθάνατη! Θεϊκή! Χωρίς Αρχή και Τέλος. Και βασικά, Απροσπέλαστη. Δεν τη διαλέγεις. Σε διαλέγει! Για να δείξεις στους Εκλεκτούς ένα ελάχιστο µέρος από το Φως της Συµπαντικής Αρµονίας! Με ήχους, µε χρώµατα και σχήµατα, µε λέξεις και φαντασία, µε Σκέψεις και Αποκαλύψεις, µε Αγάλµατα και κίονες Δωρικούς, Ιωνικούς, Κορινθιακούς, να στηρίζουν Ναούς στο σχήµα τ’ Ουρανού! Κι όποιος πάρει το µήνυµα, καταλαβαίνει το πώς και το γιατί αναπνέει, βλέπει, ακούει, ζει! Από πού έρχεται και πού πάει… Από το Τίποτα στο Τίποτα; Ή µήπως είναι µόρια Αστρικής Ουσίας που παίρνει γήινη µορφή µόνο και µόνο γιατί η Οµορφιά έχει ανάγκη να τη βλέπουν µάτια ζωντανά για να υπάρξει; Στη ζωγραφική σου κυριαρχεί το «ανεξήγητο». Απόδειξη πως είσαι ένας «Εκλεκτός», επιλεγµένος από τη µυστηριακή δύναµη που αποκαλύπτει την Οµορφιά ως αντανάκλαση από το Φως της Συµπαντικής Αρµονίας. Σχήµατα αιωρούµενα, χρώµατα µυστηριακά, σαν αποτέλεσµα ανεξήγητου συνδυασµού, είναι φανερό ότι µας καλούν να συνδεθούµε ασυνειδήτως µε τις αρχέγονες πηγές του φαινοµένου της Δηµιουργίας.
Με κέντρο τον µέγα Όλυµπο και γύρω του ακτινωτά µυστηριακές δυνάµεις “έκτισαν” το λίκνο της Οµορφιάς. Θάλασσες ευγενικές, βουνά περήφανα, βράχια- βράχια ατελείωτα, συµµετρικά, ασύµµετρα, ανθρώπινα, θεϊκά, πηγές και ποτάµια ήρεµα, ανήσυχα, γαλήνια, ορµητικά, θάµνοι, δέντρα, φαράγγια, πεδιάδες σεµνές, απροσδόκητες, γυµνές, στολισµένες, στείρες, καρπερές, κόλποι, λιµανάκια, αµµουδιές και χρώµατα, χρώµατα, χρώµατα, χρώµατα, τα πλατάνια, τα κυπαρίσσια, οι ελαιώνες, οι αµπελώνες, τα πεύκα, τα έλατα, οι ροδοδάφνες, τα πουρνάρια, τ’ αγριολούλουδα, οι πορτοκαλιές, οι µανταρινιές, οι λεµονιές, ο υάκινθος, τα ρόδα, η χλόη, ο σγουρός βασιλικός, η ανεµώνη, και οι γαρουφαλλιές, µύθοι, νυφούλες και Θεοί ερωτικοί και µάρµαρα λευκά, αθάνατα, να περιµένουν τον Πραξιτέλη και τον Ικτίνο για να µιλήσουν τη γλώσσα του Οµήρου και της Σαπφούς.
Και τα γαλάζια πελάγη κι από πάνω ο γαλάζιος θόλος, το Αιγαίο, το Μυρτώο, το Κρητικό, το Ιόνιο, γαλήνια, θυµωµένα, κυµατιστά, αφρισµένα, που από µέσα τους αναδύθηκαν η Αφροδίτη κι η Οµορφιά. Η πρώτη Θεά κι η άλλη Γαλάζιο Φως για να σκεπάζει το Λίκνο το Πρώτο, το Ένα, το Μοναδικό, και να εισχωρεί µυρωµένος αέρας σε σώµατα γυµνά, ανάγλυφα µικρών Θεών, για να γίνουν οι Εραστές της οι Πρώτοι και οι Τελευταίοι, οι Έσχατοι πριν από τη Μεγάλη Νύχτα των Παγετώνων και των ζωντανών πτωµάτων που θα σαπίζουν στους αιώνες των αιώνων.
Και γεννήθηκε το Μέτρο, η Συµµετρία, η Αρµονία κατ’ εικόνα και οµοίωση της Συµπαντικής Αρµονίας µε τον Νόµο Δηµιουργό να στέκει ακίνητος πάνω στον Ιερό Βράχο. Και τότε εγένετο Φως και ο ιερός αριθµός πέρασε µέσα από τους δωρικούς κίονες του Παρθενώνα σαν αστραπή, περνώντας στεριές και θάλασσες και παίρνοντας µορφές Ήχων, Χρωµάτων, Μύθων και Λέξεων ελληνικών και βαρβαρικών εξελληνισµένων κι ας µην το γνωρίζουν, ας µην το παραδέχονται και, τέλος, ας µας µισούν γιατί βρέθηκαν εκτός του Λίκνου του Πρώτου, του Ενός, του Μοναδικού, που τώρα το κατοικούν όντα τυφλά και ανυπότακτα, ενώ η Οµορφιά κλεισµένη σε βράχους και χαράδρες, ποτάµια και θάλασσες, ντυµένη το Γαλάζιο και το Πράσινο, βγαίνει τις νύχτες τις σεληνόφωτες να συναντήσει και να µιλήσει µε γλώσσα ελληνική στους κρυµµένους στο πλήθος εναποµείναντες πιστούς, αιώνιους Εραστές της, τους Εκλεκτούς. Και ανάµεσά τους εσύ, το τέκνο του Ολύµπου, ω θείε Βαρλάµη, Ζωγράφε των Ονείρων.!
Μίκης Θεοδωράκης
Από το βιβλίο του Μίκη Θεοδωράκη Μονόλογοι στο λυκαυγές
[1]. Εις µνήµη του εικαστικού Μάκη Βαρλάµη, που έφυγε από τη ζωή πριν την έκδοση των Μονολόγων στο Λυκαυγές, Εκδόσεις Ιανός, 2017, (σ. 27-29)
Θέματα
1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιο σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί κάθε απάντηση, τη λέξη σωστό ή τη λέξη λάθος.
Α) Ο συγγραφέας αναφέρει ότι η ομορφιά είναι πεπερασμένη.
Μονάδες 3
Β) Ο νεοέλληνας ζωγράφος είναι εκλεκτός στα μάτια του συγγραφέα.
Μονάδες 3
2. Να σχολιάσετε τη λειτουργία των ερωτημάτων στην αρχή του κειμένου ως προς το επικοινωνιακό αποτέλεσμα. Μονάδες 8
3. «Στη ζωγραφική σου κυριαρχεί… της Δημιουργίας». Τι συναισθήματα εκφράζει ο συγγραφέας μέσα από τα λόγια του για τον νεοέλληνα ζωγράφο στο παραπάνω απόσπασμα; (40-50 λέξεις) Μονάδες 15
4. Στην πρώτη και τρίτη παράγραφο ποιο τρόπο πειθούς και ποια μέσα επικαλείται ο συγγραφέας και τι επιδιώκει να προκαλέσει στον αναγνώστη;
Μονάδες 8
Γαρεφαλάκη Έφη
