Εκθεση ΄Β Λυκείου Θέμα: Μ.Μ.Ε (Γαρεφαλάκη Έφη Φιλόλογος)

Μ.Μ.Ε

Σχέση πληροφόρησης και ενημέρωσης.

Οι όροι «πληροφόρηση» και «ενημέρωση» συχνά χρησιμοποιούνται εναλλα­κτικά, αλλά ενώ σημασιολογικά συγγενεύουν, δεν ταυτίζονται. Η πληροφόρηση σημαίνει ως επί το πλείστον καταγραφή και συσσώρευση πληροφοριών, η οποία στηρίζεται κυρίως στην απομνημόνευση και δεν προϋποθέτει τόσο ενερ­γητική στάση του δέκτη απέναντι στα διάφορα μηνύματα. Η ενημέ­ρωση (εν + ημέρα) σημαίνει ότι ο δέκτης βρίσκεται ουσιαστικά μέσα στα γεγο­νότα και τις καθημερινές εξελίξεις, αξιοποιεί και αφομοιώνει γόνιμα το πληρο­φοριακό υλικό που δέχεται, εμβαθύνοντας σ’ αυτό και κατανοώντας το.

Προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας Μ.Μ.Ε

Από τον πομπό

Να διαθέτει και γενικότερη παιδεία και ειδική γνώση σε σχέση με το αντι­κείμενο για το οποίο ενημερώνει.
Να ενημερώνει έγκαιρα και έγκυρα, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες.
Να διακρίνει την είδηση από το σχόλιο.
Να τεκμηριώνει τις απόψεις του με τα κατάλληλα επιχειρήματα.
Να σέβεται τη νοημοσύνη, την αισθητική και την προσωπικότητα του δέκτη.
Να μην οδηγείται στην σκανδαλοθηρία και να σέβεται την προσωπική ζωή των ατόμων.
Να είναι απαλλαγμένος από φανατισμό, σκοπιμότητες και εμπάθειες-προκαταλήψεις.
 Να τηρεί τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας.
 Να είναι άνθρωπος με ήθος, υψηλό αίσθημα ευθύνης και συναίσθηση πως επιτελεί λειτούργημα.
 Να αντιλαμβάνεται το ρόλο του ως πνευματικού ανθρώπου που δρα δια­φωτιστικά για το κοινωνικό σύνολο.
Να έχει αγάπη για το επάγγελμα, να υπηρετεί την ελεύθερη έκφραση, τη δημοκρατία και το διάλογο.
Να μην οδηγείται στην απεραντολογία και την ανούσια φλυαρία.
Να δίνει έμφαση και προτεραιότητα στα σοβαρά ζητήματα.

Από το δέκτη

Να κρίνει και ν’ αξιολογεί τα μηνύματα, να βρίσκεται δηλαδή σε διαρκή επαγρύπνηση.
Να ενημερώνεται από πολλές πηγές, ώστε να έχει διασταυρωμένη πληρο­φόρηση.
 Να διαθέτει ο καθένας κοινωνικοπολιτική συνείδηση, ώστε να συμμετέχει στα κοινά διαμορφώνοντας άποψη, για να μη μετατρέπεται σε τυφλό απο­δέκτη μηνυμάτων.

Από το κράτος.

Υγιής δημοκρατία.
Ελεύθερη διακίνηση ιδεών.

Θετικά Μ.Μ.Ε

Πνευματικός Τομέας

Μέσω των ΜΜΕ αποκτούμε γνώση πολύπλευρη, κρίνουμε και αξιοποιούμε τα δρώμενα, αποκτούμε δεκτικότητα σε νέες ιδέες, διαμορφώνοντας πιο οργα­νωμένη αντίληψη για τα πράγματα.
Πολιτικός και Κοινωνικός Τομέας
 Οι δέκτες μαθαίνουν για ποικίλα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, αναπτύσσο­ντας την κοινωνική τους συνείδηση και δείχνοντας ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα κοινά.
 Όταν η πληροφόρηση είναι απροκατάληπτη και πολύπλευρη, ο πολίτης αποκτά άποψη έχοντας έτσι τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε κοινωνικοπολιτικούς διάλογους και να ελέγχει την πολιτική ηγεσία.
 Πολίτης ενημερωμένος είναι αυτός που γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του διεκδικώντας με σύνεση τα πρώτα και υλοποιώντας με συνέπεια τις δεύτερες.
 Τέτοιοι πολίτες διαμορφώνουν τις όποιες παραβιάσεις και ατασθαλίες των πολιτικών ηγετών. Μ` αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζονται επίσης προσπάθειες λαϊκισμού και δημαγωγίας και διασφαλίζεται η δημοκρατία.
 Οι πολίτες, τέλος, που είναι ενημερωμένοι κατάλληλα, όταν τα ΜΜΕ λει­τουργούν σωστά, ευαισθητοποιούνται για τα κοινωνικά προβλήματα όπως ο ρατσισμός, η βία κ.λπ. και αγωνίζονται στη συνέχεια για την επίλυση αυτών και τη διασφάλιση της κοινωνικής ευρυθμίας. Μόνον ενημερωμένοι και ευαι­σθητοποιημένοι πολίτες, άλλωστε, που αγωνίζονται για δικαιοσύνη και αξιο­κρατία, μπορούν ν` αντισταθούν στον τυφλό κομματισμό και την πόλωση, ψηφίζουν υπεύθυνα και αγωνίζονται για μια πιο υγιή Δημοκρατία.
Τα ΜΜΕ, όταν λειτουργούν σωστά, αποτελούν στυλοβάτες της ελεύθερης έκφρασης και της πολυφωνίας και συμβάλλουν στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όπως αρμό­ζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία.

Οικονομικός Τομέας

 Όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν σωστά προβαίνουν σε ποιοτικό και ποσοτικό έλεγχο των διαφημίσεων, χωρίς να στρέφουν τους πολίτες στην υπερκατανά­λωση και τη θεοποίηση του χρήματος.
 Επίσης, ενημερώνουν το μέσο πολίτη για σημαντικά οικονομικά ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με τη γενικότερη κοι­νωνικοπολιτική πορεία της χώρας.
Για τα νέα δεδομένα της τεχνολο­γίας ή για προβλήματα, όπως το οικολογικό κ.λπ., ενημερώνεται και ευαισθη­τοποιείται ο πολίτης και αυτό τον κάνει να αισθάνεται περισσότερο ασφαλής.
Πολιτιστικός – Εθνικός – Διακρατικός Τομέας
 Μέσα από τα ΜΜΕ οι πολίτες γνωρίζουν την παράδοση, τα ήθη και έθιμα του τόπου τους. ενημερώνονται για τα πολιτιστικά δρώμενα ώστε να συμμε­τέχουν σε αντίστοιχες εκδηλώσεις, ενώ τέλος μαθαίνουν και για τις διεθνείς εξελίξεις, σε μια εποχή μάλιστα που τα στεγανά ανάμεσα στους λαούς κα­ταργούνται. Τα ΜΜΕ συντελούν βοηθούν το μέσο πολίτη να γίνεται αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας γεγονότων που έχουν γίνει στην άλλη άκρη του κόσμου, έχοντας έτσι την αίσθηση ότι βρίσκεται σ` ένα πλανητικό «χωριό», όπως έλεγε ο Πλωρίτης.
Ακόμη προβληματίζεται για σοβαρά διεθνή ζητήματα, όπως η πείνα στον Τρίτο κόσμο, οι παντοειδείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η λειτουργία διακρατικών συνασπι­σμών, π.χ. η ΕΕ, και κατά κάποιον τρόπο γίνεται «κοσμοπολίτης» με την καλή έννοια.

Αίτια μη σωστής λειτουργίας των Μ.Μ.Ε.

Από τον πομπό

 Ανταγωνισμός μεταξύ των ΜΜΕ που συχνά γίνεται αθέμιτος. (Ειδησεοθηρία – στόχος η πρωτιά στην προβολή της είδησης.)
Προσωπικές φιλοδοξίες των δημοσιογράφων, φανατισμός κ.λπ.
 Κρίση αξιών, ηθική χαλάρωση, οπότε βρίσκονται αρκετοί οι οποίοι δε σέβο­νται το κοινωνικό σύνολο,
 Ύπουλοι μηχανισμοί π.χ. ωραιοποίηση, πλύση εγκεφάλου, εικόνα, ήχος, κί­νηση, κινδυνολογία, μεγάλα γράμματα κ.λπ. που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ και παρασύρουν τους δέκτες.
 Εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων (ιδεολογική εξάρτηση των ΜΜΕ). Τα ΜΜΕ γίνονται τα ίδια ιδεολογία αντί να είναι κανάλια ιδεολογιών. Πα­ραπληροφορούν, προπαγανδίζουν κ.λπ.
Προώθηση οικονομικών συμφερόντων: Τα ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε κερ­δοσκοπικές επιχειρήσεις και θυσιάζουν στο όνομα του κέρδους την ποιότη­τα της πληροφόρησης.
Από το δέκτη
 Γνωστά αίτια από Φορείς αγωγής και Σύγχρονο πλαίσιο. Μηχανισμοί ωραιοποίησης. πλύσης εγκεφάλου, τεχνικές επηρεασμού, ύπου­λες μέθοδοι προπαγάνδας.
 Όταν ισχύουν τα παραπάνω,  μπορεί να οδηγήσουν σ’ όλα τα αρνητικά αποτελέσματα από τους «Τομείς».

Αρνητικά των Μ.Μ.Ε.

Πνευματικός Τομέας
 Τα ΜΜΕ, εξυπηρετώντας σκοπιμότητες μετατρέπονται συχνά σε φορείς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οδηγούν τους δέκτες στην ετεροκατεύθυνση και τον αποπροσανατολισμό, στερώντας τους τη δυνατότητα να εμβαθύ­νουν στα πράγματα, γνωρίζοντας την αλήθεια.
 Με τον καταιγι­σμό των πραγμάτων που προβάλλουν οδηγούν τους δέκτες σε πνευματική σύγχυση ή σε πλήρη παθητικότητα, αφού ο δέκτης μαθαίνει στην έτοιμη τροφή απ’ τα ΜΜΕ (ιδιαίτερα απ` την τηλεόραση).
 Με έντεχνους μηχανισμούς πλύ­σης εγκεφάλου, ωραιοποίησης κ.λπ.. τον οδηγούν στη μαζοποίηση και τη χει­ραγώγηση, ώστε αυτοί να εξυπηρετούν τις σκοπιμότητες των ολίγων που ελέγ­χουν τα ΜΜΕ και τελικά να χάνουν την πνευματική τους ελευθερία.

Ηθικός – Ψυχολογικός Τομέας

Τα ΜΜΕ προβάλλουν ως ύψι­στη αξία το χρήμα και τον καταναλωτισμό. απομακρύνοντας τους δέκτες απ’ τις υψηλές ηθικές αξίες. Ταυτόχρονα, οδηγούν τους πολίτες στο άγχος γιατί οι πληροφορίες είναι αμέτρητες και εκείνοι αγωνιούν να τις αφομοιώσουν.
 Οι νέοι δέχονται αρνητικά πρότυπα ως προς την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου τους και έτσι οδηγούνται στην ανού­σια διασκέδαση, μακριά απ’ τη γνήσια ψυχαγωγία, εφόσον συνήθως τα προβαλλόμενα πρότυπα είναι πρότυπα μάζας – εμπορευματοποιημένης διασκέδα­σης που μόνο τα συμφέροντα κάποιων μεγαλοεπιχειρηματιών εξυπηρετούν και σε καμία περίπτωση δεν αναβαθμίζουν το πνεύμα και την αισθητική των νέων.

Κοινωνικοπολιτικός Τομέας

 Η δημοκρατία υπονομεύεται όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή υπηρετούν κόμματα.
 Οι πολίτες δέχονται μονοδιάστατη πληροφόρηση που τους οδηγεί στον κομ­ματικό παρωπιδισμό, την απολυτότητα και το φανατισμό. Δεν είναι λοιπόν νη­φάλιοι κι ελεύθεροι πνευματικά, ώστε να προβούν σε υπεύθυνες πολιτικές επι­λογές. Τέτοιοι παραπληροφορημένοι πολίτες δε συναισθάνονται τα δικαιώματα τους, άρα δεν τα διεκδικούν και δεν αγωνίζονται για το κοινό καλό και την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων.
 Πολύ συχνά, τέ­λος, υπερπροβάλλουν πρότυπα βίας είτε ηρωoποιώντας αντικοινωνικούς τύπους μέσα από ταινίες είτε προβάλλοντας με ωμό τρόπο γεγονότα βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας, άρα συχνά δημιουργού­νται άσχημα παραδείγματα για μίμηση ιδιαίτερα στους νεαρούς δέκτες.

Πολιτιστικός Τομέας
 
Τα ΜΜΕ αποτελούν επίσης τον πιο χαρακτηριστικό δίαυλο πολιτιστικής δι­είσδυσης των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες. Πιο συγκεκριμένα, οι ανεπτυγμένες χώρες μέσω της διαφήμισης των ΜΜΕ διοχετεύουν τη γλώσσα τους, τις αξίες τους, τα προϊόντα τους σε λαούς λιγότερο ανεπτυγμένους, που έχοντας και το σύμπλεγμα κατωτερότητας μιμούνται άγονα οτιδήποτε τους προβάλλεται. Μ’ αυτό τον τρόπο ενισχύεται η ξενομανία και απειλείται η πο­λιτιστική και εθνική τους ταυτότητα.
 Υποβαθμίζεται, λοιπόν, ο ρόλος τους ως φορείς παιδείας και κοινωνικοπολι­τικής αγωγής.
Η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στον προσωπικό λόγο.
 Λάθη από τους παρουσιαστές που επηρεάζουν και, τη γενικότερη έκφραση.
 Με τα πολλά μη μεταγλωττισμένα προγράμματα υιοθετούμε ξένες λέξεις και εκφράσεις.
Στρέφουν τους ανθρώπους στο καταναλωτικό πνεύμα και τον υλικό ευδαι­μονισμό, οπότε τους απομακρύνουν από αξίες όπως τη γλώσσα.
 Συνθηματολογία και αρκτικόλεξα των διαφημίσεων οδηγούν στην κωδικοποιημένη έκφραση.  Χρησιμοποιούνται ακόμα βαρύγδουπες και στομφώδεις εκφράσεις.
Καταιγίζουν με μηνύματα και μετατρέπουν τους πολίτες σε θύματα προπα­γάνδας, τους μαζοποιούν, τους ετεροκατευθύνουν και συρρικνώνουν τη σκέψη τους, γεγονός που έχει επιπτώσεις και στη γλώσσα γιατί είναι άρρη­κτη η σχέση σκέψης και γλώσσας.
ü Αποξενώνουν τους ανθρώπους – περιορίζουν το διάλογο στην τηλεόραση.
Ο Τύπος στηρίξει το δημοκρατικό πολίτευμα:
 Μέσα από τον Τύπο εκφράζονται τα προγράμματα των πολιτικών κόμματων και οι κάθε είδους ιδεολογίες, προβάλλονται οι διεκδικήσεις (οικονομι­κές, κοινωνικές κ.α.) των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων, ελέγχονται και κρίνονται οι ενέργειες των αρχόντων. Δε μπορεί λοιπόν παρά να συμφωνηθεί κανείς ότι η πολιτική αυτή λει­τουργία τον έχει ανακηρύξει ως τη βάση και την πεμπτουσία της δημοκρα­τίας, λαμβάνοντας κανείς υπόψη ότι:
 Στέλνονται αδιάκοπα, μέσα από τις σελίδες, κυρίως των εντύπων μέσων μα­ζικής ενημέρωσης, μηνύματα και από τον πολίτη προς την πολιτεία και τα όργανα της και από την πολιτεία προς τον πολίτη.
Με βάση την ακριβή, πλήρη και έγκυρη πολιτική ενημέρωση, ο πολίτης μπορεί πιο σωστά να επιλέξει τα όργανα που θα διαμορφώσουν τη μοίρα του και η πολιτεία να χαράξει την πολιτική που ανταποκρίνεται στις λαϊ­κές ανάγκες.
 Ο λαός από κατευθυνόμενη μάζα, αναδεικνύεται σε δυναμικό σύνολο από ενήμερους πολίτες που συμμετέχει στα κοινά κι επηρεάζει αποφασιστικά τις πολιτικές εξελίξεις.
 Ευνοείται ο διάλογος ανάμεσα στον άρχοντα και τον αρχόμενο.
Ο Τύπος μπορεί να συντελέσει στη κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύ­ματος όταν:
 Δεν έχει βαθιά συναίσθηση του χρέους του και παρεκκλίνει από την αλή­θεια.
 Κατευθύνεται από μια συγκεκριμένη πολιτική παράταξη, είναι δηλαδή πολιτικά εξαρτημένος.
 Λειτουργεί κάτω από καθεστώς ανάγκης, απειλής, βίας και πολιτικής σκοπιμότητας.
 Αποπροσανατολίζει το λαό με προπαγάνδα και δημαγωγία, φανατίζει, προκαλώντας κοινωνικές αναταραχές και δυναμιτίζοντας το ήπιο πολι­τικό κλίμα.
 Είναι α-πολιτικός, με περιεχόμενο δηλαδή που δε θίγει τις αδικίες και τα σφάλματα των αρχών και δεν αποκαλύπτει τις αυθαιρεσίες τους.

 

 

Γαρεφαλάκη Έφη 
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση 
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα) 
Τηλ. +30 694.956.3452