Ο Αριστοτέλης έχει μιλήσει για τέσσερα είδη ευτυχίας, που στην επιστημονική γλώσσα του σήμερα, μπορούν να συνδεθούν με τέσσερις ουσίες που περιέχουμε μέσα μας.
Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι μιλώντας για Ευτυχία εννοείται η ευχαρίστηση ή η Ευχάριστη ζωή, σε αντίθεση με την Επιτυχημένη ζωή, την Ουσιαστική ζωή ή την Ενάρετη ζωή.
Θα μπορούσαμε να πούμε ακόμη και ότι αρχικά σαν παιδί/ενήλικος, ο άνθρωπος καθοδηγείται από την ευχάριστη ζωή, μετά ως νεαρός ενήλικος εστιάζει στην επίτευξη της επιτυχίας, ως ώριμος ενήλικος εστιάζει στην βοήθεια των άλλων ανθρώπων και στη σύνδεση με ένα ευρύτερο όλον (νόημα) και τελικά στα γεράματα εστιάζει πλήρως στην ηθική/πνευματικότητα.
Ήταν μία ευχάριστη έκπληξη για μένα η ανακάλυψη ότι χιλιάδες χρόνια νωρίτερα ο Αριστοτέλης περιέγραψε τέσσερα είδη ευτυχίας που αξίζει να επιδιώξουμε.
1. Η ευτυχία προέρχεται από υλικά αντικείμενα. Αυτός είναι ο τομέας των υλικών και αισθησιακών απολαύσεων καθώς επίσης και το βασίλειο των καθημερινών συναισθημάτων μας. Το ζητούμενο είναι να μεγιστοποιήσουμε τα θετικά συναισθήματα και να ελαχιστοποιήσουμε τα αρνητικά συναισθήματα. Οι άνθρωποι που καθοδηγούνται από αυτή την επιθυμία προσανατολίζονται στην ευχάριστη ζωή που μεταφράζεται σε στιγμιαία συναισθήματα χαράς και απόλαυσης. Αυτή είναι η ευτυχία όπως την εννοούμε στην καθομιλουμένη.
2. Η ευτυχία που προέρχεται από την ικανοποίηση του εγώ. Όταν δηλαδή, μας συγκρίνουν με άλλους και μας θεωρούν καλύτερους, αυτός είναι ο τομέας των επιτευγμάτων και του ανταγωνισμού. Υπάρχει έντονη κοινωνική σύγκριση: αξιολογείτε τη ζωή σας σε σύγκριση με τη ζωή των άλλων. Η ικανοποίηση από τη ζωή είναι το ζητούμενο σε αυτόν τον τομέα όπου σιωπηρώς συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους και η απόκτηση περισσότερων χρημάτων μπορεί να σας βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα.
Οι άνθρωποι που καθοδηγούνται από αυτή την επιθυμία προσανατολίζονται στην επιτυχημένη ζωή, η οποία αποτελείται από κρίσεις και εκτιμήσεις για τα συναισθήματα καθώς η ικανοποίησή σας από τη ζωή εξαρτάται από την αντίληψή σας σχετικά με το πώς αισθάνεστε σε σχέση με τους άλλους. Αυτή είναι η Επιτυχία.
3. Η ευτυχία έρχεται βοηθώντας τους άλλους και συνεισφέροντας ώστε να γίνει ο κόσμος καλύτερος. Αυτός είναι ο τομέας του αλτρουϊσμού και της συνεργασίας. Προσανατολιζόμαστε στους άλλους και όχι στον εαυτό μας. Υπάρχει μία επιθυμία να είμαστε γενναιόδωροι και να έχουμε μια ζωή με νόημα.
Οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να αισθανθούν ότι υπάρχει νόημα στη ζωή τους και ότι συνεισφέρουν σε έναν ανώτερο σκοπό. Οι άνθρωποι που κυρίως καθοδηγούνται από αυτή την επιθυμία είναι προσανατολισμένοι σε μια ουσιαστική ζωή. Αυτές οι αξίες αντιπροσωπεύουν ένα υψηλότερο νόημα. Αυτό είναι το Νόημα.
4. Ο άνθρωπος αντλεί την ευτυχία από την ηθική. Βιώνει την ηθική χαρά να ζει ως ανώτερος άνθρωπος του οποίου φύση του είναι πλέον η αγάπη χωρίς όρους. Ο άνθρωπος επιθυμεί να ζει σε αρμονία με τις βαθύτερες αξίες του. Οι άνθρωποι που έχουν αυτό τα κίνητρα προσανατολίζονται σε μια ενάρετη ζωή. Αυτή είναι η ηθική.
Το ενδιαφέρον είναι ότι μπορούμε να βρούμε ενδιαφέροντες νευρωνικούς και χημικούς συσχετισμούς των παραπάνω τεσσάρων ειδών ευτυχίας. Το μοντέλο της Δρ. Helen Fisher σχετίζεται με αυτό το θέμα:
1. Ευχάριστη ζωή: Η υλική ευχαρίστηση σχετίζεται με το σύστημα της ντοπαμίνης. Όλα τα είδη των απολαύσεων ή ανταμοιβών, σχετίζονται με τη ντοπαμίνη. Άρα απόλαυση = ντοπαμίνη. Από την άλλη πλευρά, οι ενδορφίνες που καταπολεμούν τον πόνο μπορεί επίσης να συνδέονται με αυτό το σύστημα. Το επίκεντρο είναι ξεκάθαρα η μεγιστοποίηση της απόλαυσης και η ελαχιστοποίηση του πόνου. Η Φίσερ ονομάζει αυτή την ιδιοσυγκρασία περίεργη/ενεργητική.
2. Επιτυχημένη ζωή: Η επιτυχία και ο ανταγωνισμός σχετίζονται έντονα με το σύστημα της Τεστοστερόνης. Όλα τα είδη της επιθετικότητας και του ενεργητικού ανταγωνισμού μπορούν να σχετιστούν με υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης.
Από την άλλη πλευρά, όταν ο άλλος είναι πολύ δυνατός, αν θέλουμε να δράσουμε αντί να παγώσουμε, ενεργοποιείται το σύστημα φυγής ή πάλης και αναλαμβάνει η αδρεναλίνη (επινεφρίνη). Το ζητούμενο είναι να κερδίσουμε ή να παλέψουμε και να πετύχουμε. Η Φίσερ ονομάζει αυτή την ιδιοσυγκρασία αναλυτική/ορθολογική.
3. Ουσιαστική ζωή: Η προσφορά βοήθειας στους άλλους και η συνεργασία σχετίζονται έντονα με το σύστημα της Οκυτοκίνης. Όλα τα είδη αγκαλιάσματος, σύνδεσης και εμπιστοσύνης είναι αποτέλεσμα της οκυτοκίνης και βαζοπρεσσίνης. Από την άλλη πλευρά, θεωρώ ότι ο υπερβολικός εγωκεντρισμός μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση ενδοκανναβινοειδών και μπορεί επίσης να είναι μέρος αυτού του συστήματος. Η Φίσερ ονομάζει αυτή την ιδιοσυγκρασία κοινωνική/με κατανόηση.
4. Ενάρετη ζωή: Η ηθική και η ακεραιότητα σχετίζονται με τη Σεροτονίνη. Η σεροτονίνη περιλαμβάνεται στις δύο βασικές διαστάσεις της ηθικής συμπεριφοράς, την διασφάλιση δικαιοσύνης και την πρόληψη βλάβης στους άλλους. Άλλες διαστάσεις είναι η πίστη στη θρησκεία και τις παραδόσεις. Από την άλλη πλευρά, πιστεύω ότι το αμινοβουτυρικό οξύ που καταπολεμά το άγχος παίζει τον ρόλο του. Η Φίσερ ονομάζει αυτή την ιδιοσυγκρασία επιφυλακτική που συμμορφώνεται με τους κανόνες της κοινωνίας.
Οπότε, το γεγονός ότι μπορούμε να καταλήξουμε σε τέσσερα είδη ευτυχίας από διάφορους δρόμους, επιβεβαιώνει την ισχύ τους και τη χρησιμότητά τους. Μία ακόμη απόδειξη είναι και το γεγονός ότι έχουμε κάποιες ενδιαφέρουσες υποψήφιες «χημικές ουσίες της ευτυχίας» που αντιστοιχούν στα τέσσερα είδη της ευτυχίας.
Πηγή: the-mouse-trap.com
Γαρεφαλάκη Έφη
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα)
Τηλ. +30 694.956.3452
