Έκθεση- Γ Λυκείου-Θέμα Η φτώχεια (Γαρεφαλάκη Έφη)

Έκθεση Γ’ Λυκείου: η φτώχεια ως κοινωνικό πρόβληµα 

 Σχεδιάγραμμα 

«Στο πλαίσιο ενός ειδικού αφιερώματος σε τοπικό έντυπο, καλείστε να συντάξετε ένα άρθρο (500-600 λέξεων) όπου θα εξετάσετε τη φτώχεια ως κοινωνικό πρόβλημα. Ποια είναι τα γενεσιουργά αίτιά της και ποιες οι συνέπειές της;». 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

Στον πλανήτη μας σήμερα το ένα έκτο περίπου των ανθρώπων ζει σε κατάσταση φτώχειας, με την έννοια ότι αγωνίζονται καθημερινά για να εξασφαλίσουν την απλή επιβίωση τους. Και τούτο τη στιγμή που στις ανεπτυγμένες κοινωνίες ο πλούτος που παράγεται μένει στα χέρια λίγων εκατοντάδων ανθρώπων και ενώ η τεχνολογία έχει επιτρέψει τέτοια αύξηση αγαθών και ειδών διατροφής. 

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ 

Ορισμός της φτώχειας Δεν είναι εύκολο να αποτιμηθούν κοινά στοιχεία για τον ορισμό της φτώχειας, οι κοινωνικοί επιστήμονες επέλεξαν ως κριτήριο ένα κρίνο χαρακτηριστικό, το εισόδημα και με βάση αυτό μετρούν τη φτώχεια σε απόλυτη και σχετική. Συνήθως μιλούν για απόλυτη φτώχεια όταν το επίπεδο του εισοδήματος δεν φτάνει να καλύψει ούτε καν τις βασικές ανάγκες (τροφή, στέγη, ενδυμασία, υγεία). Ας σκεφτούμε εδώ μερικά τέτοια παραδείγματα. Έχουν όλοι οι κάτοικοι στον πλανήτη ή στη χώρα μας εξασφαλισμένη στέγη, ή τροφή ή περίθαλψη κλπ;

Αντίθετα μιλούν για σχετική φτώχεια όταν το επίπεδο εισοδήματος, αν και φτάνει να καλύψει τις βασικές ανάγκες, δεν επαρκεί για την ικανοποίηση συνηθισμένων αναγκών, όπως αυτές προσδιορίζονται από την κάθε κοινωνία σε δεδομένη στιγμή και συμφωνά με το καταναλωτικό της πρότυπο. Για παράδειγμα μια οικογένεια που ενώ καλύπτει τις βασικές της ανάγκες δεν μπορεί να διαθέσει χρήματα για σπουδές των παιδιών της, θεωρείται ότι είναι σχετικά φτωχή σε μια συγκεκριμένη κοινωνία, όπου συνήθως όλες οι οικογένειες μπορούν να διαθέσουν χρήματα για σπουδές.

Συνήθως αυτός ο προσδιορισμός της σχετικής φτώχειας, έχει να κάνει με το πώς ορίζονται κάθε φορά «οι βασικές ανάγκες» και τα «όρια» της φτώχειας. Το τι είναι όμως «βασικές ανάγκες» για τους ανθρώπους είναι κάτι που ποικίλει ιστορικά και κοινωνικά. Αντανακλά το τεχνολογικό και πολιτισμικό επίπεδο μιας κοινωνίας. Πολλοί κάτοικοι ορισμένων περιοχών του τρίτου κόσμου δεν θα μπορούσαν να διανοηθούν ότι η ύπαρξη κεντρικής θέρμανσης και λουτρού μέσα στο σπίτι ή η οδοντιατρική περίθαλψη αποτελούν «βασικές ανάγκες» τους.

Η φτώχεια είναι ένα οικουμενικό φαινόμενο και έχει να κάνει κυρίως με την παγκόσμια διαστρωμάτωση, την παγκόσμια οικονομία και τις κοινωνικές ανισότητες, καθώς σχετική κυρίως φτώχεια συναντάμε σε όλα τα κράτη, ακόμα και στα οικονομικά ισχυρά. 

Αίτια φτώχειας 

√ κοινωνική διαστρωμάτωση, χαρακτηριστικό της κοινωνίας και δεν υποδηλώνει μόνο διαφορές μεταξύ των ατόμων

√ άνιση κατανομή των πλουτοπαραγωγικών πηγών (γης, υπεδάφους, υδάτων κλπ)

√ ανισότητα στα εισοδήματα και τις περιουσίες μεταξύ ατόμων

√ προκατάληψη, διακρίσεις και ρατσισμός απέναντι σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ των τσιγγάνων, των οικονομικών προσφυγών, των φορέων του AIDS, των ατόμων με ειδικές ανάγκες κτλ)

√ πόλεμος √ οι φυσικές καταστροφές

√ αλλαγές στην τεχνολογία, που προ καλούν ευρύ φάσμα ανεργίας, καθώς οι μηχανές αντικαθιστούν όλο και περισσότερα εργατικά χέρια.

√ φοροδιαφυγή (μη καταβολής στο κράτος χρηματικών ποσών που προέρχονται από οικονομικές δραστηριότητες) και παραοικονομία (η μη επίσημη καταγραφή από το κράτος των οικονομικών δραστηριοτήτων).

√ Τα δυο αυτά φαινόμενα από τη μια αυξάνουν το ατομικό εισόδημα αυτών που εμπλέκονται, αλλά από την άλλη, συμβάλλουν στην απώλεια σημαντικών εσόδων του κράτους, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση της ανεργίας κτλ.

η φτώχεια σχετίζεται με 

√ την ηλικία (κυρίως πλήττονται οι νέοι και οι ηλικιωμένοι).

√ τη φυλή και την εθνικότητα που προσδιορίζουν ως μειονότητες τα άτομα ή τις ομάδες όταν βρίσκονται εκτός της χώρας τους √ το φύλο • οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο και συνήθως αποκλείονται από υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας.

√ τη μορφή της οικογένειας • οι μονογονεϊκές οικογένειες οποιασδήποτε μορφής ή οι πολυπληθείς πυρηνικές είναι πιο ευάλωτες

√ το επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης • οι αναλφάβητοι για παράδειγμα ή όσοι έχουν ελλιπή κατάρτιση σε κάποιο τομέα δυσκολεύονται περισσότερο να βρουν εργασία, ή αμείβονται πολύ χαμηλά κτλ

√ για τα φτωχά κυρίως κράτη ευθύνεται

• η απουσία τεχνολογίας και κυρίως βιομηχανικής και γεωργικής τεχνολογίας και εξειδίκευσης. • η αύξηση του πληθυσμού, τον ο ποίο η οικονομία δεν μπορεί να συντηρήσει. • τα πολιτισμικά πρότυπα ≈ θρησκευτικά πιστεύω ≈ ήθη και έθιμα ≈ θεσμοί δικαίου ≈ οργάνωση ζωής • ανεπάρκεια εκπαιδευτικού συστήματος • η κοινωνική διαστρωμάτωση • στις φτωχές χώρες είναι βλέπουμε ανισότητα ως προς τα φύλα (έμφυλες διακρίσεις) ≈ η κοινωνική θέση της γυναίκας είναι πολύ χαμηλή ≈ σε ορισμένες χώρες πολλές γυναίκες αποκλείονται από πολλά δικαιώματα • οι διεθνείς / παγκόσμιες σχέσεις εξουσίας τα ισχυρά οικονομικά κράτη εκμεταλλεύονται τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους των φτωχών και σε πολλές περιπτώσεις δημιουργούν ένα καθεστώς αποικιοκρατίας

Συνέπειες της φτώχειας 

√ η φτώχεια επιφέρει άμεσες συνέπειες τόσο στα άτομα, όσο και στην κοινωνία

√ γίνεται αιτία δημιουργίας μιας σειράς άλλων προβλημάτων• μεταναστεύσεων πείνας • ρατσισμού • πολέμων •  θανάτων βίας • ξενοφοβίας • ασθενειών

√ ο φτωχός αποκλείεται από κοινωνικά αγαθά • την εκπαίδευση => αναλφαβητισμός• την περίθαλψη => ασθένειες • την εργασία => ανεργία, εκμετάλλευση με μικρούς μισθούς των φτωχών • την ψυχαγωγία 

Αντιμετώπιση της φτώχειας 

• καταπολέμηση των αιτίων που την προκαλούν • αναδιανομή του πλούτου και του εισοδήματος, ώστε να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες. • η Πολιτεία να φροντίσει ώστε να υιοθετούνται θεσμοί και τρόποι συμπεριφοράς που θα διευκολύνουν την καταπολέμηση της φτώχειας. • κοινωνική πολιτική – Κράτος Πρόνοιας • λήψη μέριμνας για τους οικονομικά ασθενέστερους, τους ηλικιωμένους, τους ανάπηρους, τα παιδιά και τις μητέρες • η επαρκής γενική μόρφωση καθώς και η εξειδικευμένη επαγγελματική κατάρτιση δίνουν τα εχέγγυα για επαγγελματική καριέρα • αντίθετα το άτομο μπορεί να αποκλεισθεί από μια σειρά κοινωνικών διαδικασιών (πολιτισμού, υγείας κλπ). • το άτομο τώρα από την πλευρά του θα πρέπει κι εκείνο να έρχεται αρωγός της πολιτείας και παράλληλα με τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του να φροντίζει να ασκεί τα καθήκοντα του και τις υποχρεώσεις του. Η ενέργεια όμως που θα βοηθήσει ιδιαίτερα το άτομο για την αποφυγή της φτώχειας, είναι η ολοκλήρωση των βασικών σπουδών, ώστε να μην είναι αναλφάβητοι. 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 

Επιλογικά, γίνεται φανερό πως το πρόβλημα της φτώχειας δεν α φορά ένα κακό που το έστειλε η μοίρα, αλλά συνδέεται με τους τρόπους που διάφορες κοινωνικές ομάδες ερμηνεύουν την πραγματικότητα σύμφωνα με τα συμφέροντά τους. Επομένως η ύπαρξη της φτώχειας συνδέεται με το γεγονός ότι οι άνθρωποι και οι κυβερνήσεις δεν κάνουν αρκετά για να την εξαλείψουν.

Γαρεφαλάκη Έφη 
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση 
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα) 
Τηλ. +30 694.956.3452