Λογοτεχνία ΄Γ Γυμνασίου - Επτανησιακή σχολή

                                                Επτανησιακή Σχολή

Επτανησιακή Σχολή ονομάζουμε τη λογοτεχνική σχολή που αναπτύχθηκε στα Επτάνησα κατά το 19ο αιώνα. (Σχολή στη λογοτεχνία, όπως και στις υπόλοιπες τέχνες, ονομάζουμε το σύνολο των καλλιτεχνών που παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά τόσο στα θέματα με τα οποία καταπιάνονται όσο και στην τεχνοτροπία).

Τα Επτάνησα πρόσφεραν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ούτως ώστε να σημειωθεί εκεί μεγάλη πνευματική άνθιση, καθώς επίσης και ανάπτυξης των γραμμάτων και των τεχνών. Τα Επτάνησα δεν περιήλθαν ποτέ κάτω από τουρκική κατοχή. Αντίθετα, η διαδοχική κατοχή τους από τους Ενετούς, τους Γάλλους, τους `Αγγλους και τους Ρώσους υπήρξε ευνοϊκός παράγοντας για την πνευματική τους ακμή. Η μακρόχρονη επαφή με τη Δύση και το δυτικό πολιτισμό, η οικονομική ανάπτυξη των νησιών και η ειρηνική διαβίωση των κατοίκων συνέβαλαν σημαντικά στο να καταστούν τα Επτάνησα το σπουδαιότερο πνευματικό κέντρο της εποχής. Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί το σημαντικότατο γεγονός ότι το πρώτο ελληνικό Πανεπιστήμιο, η Ιόνιος Ακαδημία, ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το 1824 κατά τη διάρκεια της αγγλικής κατοχής.

Η Επτανησιακή Σχολή με κέντρο τον ηγέτη της Διονύσιο Σολωμό μπορεί να χωριστεί:

• στους προσολωμικούς, δηλαδή τους Εφτανησιώτες λογοτέχνες που έζησαν πριν από το Σολωμό, ανήκαν στο Διαφωτισμό και κατά κάποιο τρόπο προετοίμασαν το έδαφος για την εμφάνιση του Σολωμού,
• τους σολωμικούς, που δημιουργούν επηρεασμένοι άμεσα από το έργο του Σολωμού και βαδίζουν στα ίχνη του (αυτοί απαρτίζουν την κυρίως Επτανησιακή Σχολή) και
• τους εξωσολωμικούς, δηλαδή τους λογοτέχνες που, αν και είναι Εφτανησιώτες και ανήκουν στην ίδια εποχή, εντούτοις δεν επηρεάστηκαν στο έργο τους από το Σολωμό.

Οι κυριότεροι εκπρόσωποι της Επτανησιακής Σχολής είναι οι εξής: 

Προσολωμικοί: Αντώνιος Μαρτελάος, Νικόλαος Κουτούζης

Σολωμικοί : Διονύσιος Σολωμός, Ιάκωβος Πολυλάς, Αντώνιος Μάτεσης, Ιούλιος Τυπάλδος, Γεώργιος Τερτσέτης, Γεράσιμος Μαρκοράς, Γεώργιος Καλοσγούρος, Λορέντζος Μαβίλης και

Εξωσολωμικοί : Ανδρέας Κάλβος, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και Ανδρέας Λασκαράτος.

Στα Επτάνησα το βασικό λογοτεχνικό είδος που καλλιεργείται είναι η ποίηση, λυρική, επικολυρική και σατιρική. Στην πεζογραφία καλλιεργείται κυρίως το κριτικό δοκίμιο. `Οσον αφορά στο θέατρο, σημαντικότατη είναι η συμβολή του Αντώνιου Μάτεση με το δράμα του «Ο Βασιλικός», γραμμένο στα 1830. Πρόκειται για το πρώτο θεατρικό έργο με κοινωνικό περιεχόμενο, που διαδραματίζεται στις αρχές του 18ου αιώνα στα νησιά.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της Επτανησιακής Σχολής είναι τα εξής:

• Aπό άποψη θεμάτων ιδιαίτερη θέση στην επτανησιακή ποίηση έχει η αγάπη για την πατρίδα, ο θαυμασμός για τη φύση, η πίστη στο Θεό και η εξύμνηση του έρωτα στην πιο αγνή και αυθεντική του μορφή.
• `Οσον αφορά στη μορφή το κυριότερο γνώρισμα είναι η δημοτική γλώσσα, την οποία οι Επτανήσιοι λογοτέχνες όχι μόνο υιοθετούν και καλλιεργούν, αλλά την υποστηρίζουν και θεωρητικά με διάφορες μελέτες και άρθρα τους.
• `Ενα άλλο χαρακτηριστικό είναι η ολιγογραφία, καθώς και η έλλειψη ρητορικών εξάρσεων και στόμφου.
• Τέλος, η ιδιαίτερη φροντίδα στην επεξεργασία του στίχου.

Μερικά από τα σπουδαία έργα των λογοτεχνών της Επτανησιακής Σχολής είναι τα ακόλουθα:

«Ο `Υμνος εις την περίφημο Γαλλίαν, αρχιστράτηγον Βοναπάρτη και τον στρατηγόν Γεντίλλην» του Αντώνιου Μαρτελάου, «Ο Βασιλικός» του Αντώνιου Μάτεση, ο «`Υμνος εις την Ελευθερία» και οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» του Διονυσίου Σολωμού, «Ο `Ορκος» του Γεράσιμου Μαρκορά,  τα «Προλεγόμενα» του Ιάκωβου Πολυλά,τα «Ποιήματα διάφορα» του Ιουλίου Τυπάλδου, τα «Μυστήρια της Κεφαλονιάς» tου Ανδρέα Λασκαράτου, ο «Φωτεινός» και ο «Αστραπόγιαννος» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και οι είκοσι πατριωτικές «Ωδές» του Ανδρέα Κάλβου.

Η   προσέγγιση του σολωμικού έργου   από  τον Peter Mackridge.

 Στο  βιβλίο του Peter Mackridge, εκπλήσει   η   προσέγγιση του σολωμικού έργου. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου παρουσιάζει με λίαν ευσύνοπτο, και κατανοητό τρόπο βασικά σημεία της ζωής του Σολωμού, το ιστορικό πλαίσιο της εποχής και του επτανησιακού περιβάλλοντος, όπως επίσης και το «πνευματικό υπόβαθρο» του ποιητή, το οποίο συναρτάται τόσο με τον ευρωπαϊκό χώρο (τον Δάντη, την ιταλική θρησκευτική ποίηση και τον ρομαντισμό) όσο και με τη νεοελληνική λογοτεχνία (την κρητική αναγέννηση, το δημοτικό τραγούδι και τον πρώιμο δημοτικισμό του Χριστόπουλου και Βηλαρά). Ταυτόχρονα, αναδεικνύοντας την  δυναμική όψη του ρομαντισμού που παρωθεί το μοντέρνο ποιητή να αμφισβητήσει και να υπερβεί όχι μόνο τα ποιητικά όρια ,ο Mackridge παρουσιάζει  τον λαβύρινθο της σολωμικής αποσπασματικότητας, καθώς, όπως το θέτει ο ίδιος ,η ρομαντική τάση για υπέρβαση των  υφισταμένων ορίων στη φύση και στην τέχνη εξηγεί  την αποσπασματική μορφή των σολωμικών ποιημάτων όπως επίσης και την μεταφυσική αγωνία των ηρώων του στις ώριμες δημιουργίες του (ιδιαίτερα στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» και στον «Πόρφυρα»).

Γαρεφαλάκη Έφη 
Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Master στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση 
Φιλολογικά μαθήματα (Ηράκλειο - Γάζι - Αμμουδάρα) 
Τηλ. +30 694.956.3452